De ‘lange negentiende eeuw’ die zich afspeelde vanaf de Franse Revolutie (1789) en de Eerste Wereldoorlog (1914) is in vele opzichten revolutionair te noemen. Het is de eeuw waarin Napoleon Bonaparte zijn leger begon aan te voeren, de eerste werkende telefoon werd uitgevonden door Carles Boursel en de eeuw waarin de Schotse ingenieur William Murdoch ontdekte dat capsules door middel van boven- en onderdruk door buizen te verzenden waren. Het bleek de oplossing voor interne logistiek: buizenpost.
Beurswaarde? Buizenpost!
Grote kans dat mensen die geboren zijn na het jaar 2000 niet eens weten wat buizenpost is. Toch is het jarenlang de meest veilige en efficiënte wijze geweest waarin geld, documenten en voorwerpen werden getransporteerd. Via een uitgebreid buizenstelsel en een eenvoudig systeem van boven- en onderdruk werd het ineens mogelijk om deze voorwerpen over grote afstanden te verzenden. De allereerste instelling die werd aangesloten op buizenpost was de plaatselijke beurs, want het was tussen de jaren 1853 en 1875 van groot belang om op tijd over de juiste koersberichten te beschikken. Pas een jaar nadat de beurzen het succes van de buizenpost zagen, werd het beschikbaar gesteld voor andere bedrijven en instellingen.
Buizenpost: veilig voor bank en consument
Nadat buizenpost haar meerwaarde had bewezen voor de beurs, wilden ook andere bedrijven (zoals banken) het buizenpostsysteem gebruiken. Buizenpost was veilig én efficiënt voor het transporteren van geld: de capsule met geld werd afgesloten door buizen geperst en kon met gemak een snelheid bereiken van 25 kilometer per uur. Hiermee was buizenpost niet alleen veiliger, maar ook sneller dan een koerier die zich door de bank moest begeven.
Tegenwoordig zijn er nog maar weinig buizenstelsels in werking. Parijs had tot 1984 een buizenpostsysteem met een totale lengte van ruim 450 kilometer. De door perslucht gedreven kokers tikten hier met gemak de 70 kilometer per uur aan. Het ondergrondse buizenstelsel in Praag telde maar liefst 55 kilometers. Buizenpost leek een succesvolle uitvinding. Tot de tweede helft van de vorige eeuw.
Revolutie van de automatisering
De beëindiging van de Tweede Wereldoorlog zorgde ervoor dat er ruimte en geld kwam voor de ontwikkeling van automatisering en ICT. De economie en de maatschappij veranderden in hoog tempo, ook binnen de banken. De eerste geldautomaat werd geplaatst door Gemeentegiro Amsterdam (’69), 20 jaar later de betaalautomaat en vanaf het tweede millennium namen de bankkantoren geleidelijk af door de komst van het tele- en internetbankieren. Ook de buizenpost verloor haar populariteit door het afnemende contante geld. De telefoon en het internet hebben de buizenpost voor interne logistiek binnen de banken onnodig gemaakt.
Hoewel buizenpost dus niet meer gebruikt wordt zoals in de 18e en 19e eeuw, wordt in de techniek achter het buizenstelsel steeds meer geïnvesteerd. Studenten van TU Delft hebben in januari 2017 de eerste plek veroverd in de finale van Elon Musks Hyperlooprace in Los Angeles. De Hyperloop is een treinsoort die met bijna 1000 kilometer per uur door een vacuüm tunnel schiet. Door deze uitvinding zou je in een half uurtje van Amsterdam naar Parijs kunnen reizen. De ontdekking van de Schotse ingenieur William Murdoch is daarmee geen debacle, maar een uitvinding waar decennia later nog steeds aan ontwikkeld wordt. Mede dankzij het populaire internet.